////// เพื่อมรรคผล นิพพาน //////

หลวงพ่อปราโมทย์ ท่านเคยสรุปสิ่งต่างๆเหล่านี้ไว้จากตำราและประสบการณ์การปฏิบัติธรรมของท่านในสมัยที่ท่านยังเป็นฆราวาสดังนี้

ตามอภิธรรม จิต มโน วิญญาณ เป็นสิ่งเดียวกัน เพราะเป็น ธรรมชาติรู้เหมือนกัน แต่ตามพระสูตร จะมีความหมายต่างกันนิดหน่อย เพราะแต่ละตัว ทำหน้าที่ต่างกัน

จิต เป็นตัวที่รู้แล้วคิด นึก ปรุงแต่ง และเสวยอารมณ์ได้
มโน เป็นเครื่องมือรู้ความคิดนึกปรุงแต่ง เช่นเดียวกับตาเป็นเครื่องมือรู้รูป
วิญญาณ เป็นสื่อที่จะให้จิตรู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เป็นความหยั่งรู้ลงในแต่จะทวารนั้น

ส่วนจิตผู้รู้ กับ วิญญาณขันธ์นั้น
จิตผู้รู้ จัดอยู่ในวิญญาณขันธ์ แต่เป็น วิญญาณขันธ์ประเภทพิเศษที่ประกอบด้วยเจตสิกสำคัญ คือ สติ เอกัคคตา(ที่เป็นสัมมาสมาธิ) และปัญญา(สัมปชัญญะ) สมบูรณ์พร้อมด้วย พละ 5 ต่างจากวิญญาณขันธ์ทั่วๆไป ที่ หมา แมว ก็มีได้เหมือนกัน

แต่อย่างไรก็ตามทั้งหมดนั้น (จิต มโน วิญญาณ จิตผู้รู้) ก็เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป ทั้งหมดทั้งสิ้น ยกเว้นสิ่งเดียวคือ นิพพานที่ไม่เกิดไม่ดับ

อ้างอิงจาก
http://www.dhammada.net/2012/10/18/18159/
http://www.dhammada.net/wimutti/D00000142.html
http://larndham.net/wimutti/board/D00000209.html

 

ส่วนที่ว่า

>แต่ไม่รู้ตัววิญญาณนี้เอง

จริงๆ แล้ว รู้ได้อยู่ เช่น เมื่อหลงไปดู ไปฟัง ไปคิด ฯลฯ ก็ให้มีสติรู้สิ่งที่เปลี่ยนแปลงไป เช่น หลงไปแล้ว บางทีก็เห็นจิตไหลไปดูทางตา ก็ให้รู้ทัน จิตไหลไปคิด ก็ให้รู้ทัน

และดูให้เห็นถึงความเป็นไตรลักษณ์ คือ จิตที่หลงไปดูก็ไม่เที่ยง ดับไปเป็นจิตผู้รู้เกิดขึ้นมาแทน จิตผู้รู้ก็ไม่เที่ยงเดี๋ยวก็หลงไปฟังทางหู สลับไปมา ระหว่างรู้กับหลง ไปตามทวารต่างๆ

สิ่งต่างๆเหล่านี้ เป็นการรู้ตามหลังในช่วงเวลาที่สั้นมากๆ คือ จิตดวงใหม่ที่เกิดขึ้น ก็จะไปรู้ จิตดวงเก่าที่ดับไป หรือที่เรียกว่า ปัจจุบันสันตติ แต่ไม่ใช่เป็นการที่จิตไหลออกไปแบบแมงมุมไปตะกรุบเหยื่อ เพราะจิตมันเกิดดับตลอด แต่ถ้าดูไม่ทันมันก็คล้ายๆ กับแมงมุมที่อยู่กลางใย วิ่งไปตะครุบเหยื่อที่ติดอยู่ ตามจุดต่างๆ บนใยแมงมุมนั่นเอง

 

บางที การ

กด ข่ม บังคับ ขืนใจ ยอมรับตามความเป็นจริงไม่ได้ ก็เป็นทุกข์เหมือนกัน

มันเป็นลักษณะของการมีอุปาทานคือความยึดมั่นถือมั่นอย่างหนึ่ง

ไม่ว่าจะยึดมั่นทางใด ก็คือยึดมั่นทั้งนั้น มีอุปาทานทั้งนั้น

กลับมารู้ทันความหวั่นไหว..

ติดดีก็เป็นทุกข์ได้ครับ