นั่งสมาธิเพ่งมากแล้วปวดหัว

ทำไมเวลาผมนั่งสมาธิเพ่งมากแล้วปวดหัวเพ่งพระเกจินะครับ
เพ่งพระพุทธรูปเพ่งนานๆก็ปวดหัวไม่เบาสบายเหมือนพระธาตุเลยครับ
เบาสบายมากทำไมถึงเป็นอย่างนี้ครับเราควรกำหนดจิตไว้ที่ไหนดีครับ:'(

 

ผิดวิธี มันเลยปวดหัว ครับ

 

ปวดหัวเป็นไมเกรน สามารถรักษาได้ด้วยการปฏิบัติสมาธิ​

ถาม: ปวดหัวมาก หมอบอกว่าเป็นไมเกรน เมื่อนั่งสมาธิเอาใจไปไว้กับหัวจะปวดมากยิ่งขึ้น แต่ถ้าเอาไว้ที่อกจะไม่เป็นไร ?

ตอบ: การปฏิบัติสมาธิภาวนา ถ้าทำถูกวิธีจะช่วยรักษาโรคไมเกรนหรือโรคจากความเครียดต่างๆ ได้ดี เมื่อทราบว่าเอาใจไปไว้ที่หัวแล้วจะปวดมาก ก็ให้เปลี่ยนไปไว้ที่อกซึ่งไม่ปวดแทน โดยเฉพาะการปวดหัวนั้น เกิดจากเศษกรรมที่ดื่มสุราเมรัยมาในอดีต ชาตินี้ให้พยายามรักษาศีลข้อนี้ให้บริสุทธิ์ และหมั่นปฏิบัติสมาธิภาวนา จะได้พ้นจากกรรมส่วนนี้เร็วขึ้น


สนทนากับพระเล็ก สุธมฺปญฺโญ
เดือนพฤษภาคม ๒๕๔๕
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ

http://palungjit.org/threads/ปวดหัวเป็นไมเกรน-สามารถรักษาได้ด้วยการปฏิบัติสมาธิ.154942/

 

ทำสมาธิแล้วเพ่งเพื่อประโยชน์อะไร เพ่งเอาอะไร

ถ้าหนดจิต ควรไว้ที่ ระดับอก ลิ้นปี่ และที่หน้าผาก การปฎิบัติไม่ควรเพ่งมากเพราะไม่เกิดปัญญา ถอนสมาธิออกมาสักระดับ แล้วดูอาการของร่างกาย จะเกิดปัญญาเห็นความจริง

ครูบาอาจารย์ ผู้รู้ทั้งหลาย ไม่แนะนำ ให้คิดเรื่องนอกตัว ให้ดูกายดูใจของตน
อย่าพยายามทำแบบแช่นิ่ง ควรทำเพื่อรู้ความเป็นไปของธาตุ ขันธ์ กายใจ
ร่างกายของเราเปรียบเหมือนท้องฟ้า เด๋วฝนตก แดดออก แล้วกลับมาแจ๋มใส่
ทำสมาธิควรทำแบบนี้ครับ

ข้อแนะนำนะครับ ยังไงโปรดชี้แนะด้วย ท่านผู้รู้ทั้งหลาย

 

เพ่งด้วยอารมณ์สบายๆ ให้จำภาพได้ติดตาหลับตาก็ระลึกภาพได้
ไม่ใช่เพ่งจะอยากได้อะไร วางใจไว้ว่าทำเหตุของการได้ไว้เมื่อกำลังถึงก็ย่อมจะได้ผลเอง

ถ้าเพ่งตาที่3ปวดหัว ก็เพ่งดั้งจมูกพอกำลังเข้มแข็งเลื่อนขึ้นจุดตาที่สาม
ถ้าสำเร็จความตึงจะพรึ๊บหายไป
แล้วตรงตาที่สามกระเพื่อมตามจังหวะลมหายใจเข้าออก

เรื่องเพ่งสองอย่างเป็นเกี่ยวกับศรัทธา ความเชื่อส่วนตัว สัญญาเก่า
เช่น เห็นมะนาวแล้วเปรี้ยวน้ำลายไหล เห็นขี้แล้วแหวะทั้งที่มันอาจจะไม่เหม็นก็ได้

คือ วัตถุที่เราเพ่งอาศัยเป็นนิมิตเฉยๆ
เช่น บางคนชอบหลวงปู่ดุล มองป๊าดจำแม่นแล้ว หน้าหลวงปู่ท่านยิ้มๆเนอะ
ก็เลือกเอาที่ชอบครับ

 

เคยเป็นเหมือนกันค่ะ แต่เป็นปวดกระบอกตามากกว่า ตอนเป็นเกิดจากการนั่งสมาธิแล้ว เหมือนกับว่าตัวเองไม่หายใจ ลมเข้าออกไม่มี เลยต้องเพ่งเพื่อดูลมหายใจตรงนั้น เป็นอยู่หลายเดือนอยู่ ตอนหลัง ได้รับวิธีการแนะนำจากพระอาจารย์ การเพ่งให้ใช้จิตเพ่ง ถึงจุดหนึ่งแล้ว เมื่อเป็นสมาธิแล้ว ไม่ต้องเพ่งลมเข้าออกแล้ว ปล่อยจิตให้ว่าง ๆ

 

การทำสมาธิ เพียงหลับตาเบาๆ ปล่อยจิตให้ว่าง ให้นิ่งไม่คิดอะไร นึกแต่คำภาวนา พุทโธ ๆ หรือยุบ หนอ พองหนอ ( ตามจริตของแต่ละคน) ทำไม ต้องเพ่ง การเพ่งเหมือนกับว่าจะต้องการเห็นหรือรู้อะไรที่อยากได้อยากเห็น เมื่อไม่ได้ไม่เป็นไปตามความต้องการเลยทำให้ปวดหัว เหมือนกับการแก้โจทย์แก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ เมื่อไม่ได้คำตอบก็เลยมึนเลยปวดหัว

 

คำว่า เพ่ง ของคุณ หมายถึงการใช้สายตาเพ่งใช่หรือไม่ ถ้าใช่ อาการปวดหัว เป็นเรื่องธรรมดาขอรับ เพราะคุณใช้สายตามากทำให้กล้ามเนื้อดวงตาทำงานหนัก จึงทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ แล้วคุณเพ่งเพื่ออะไรขอรับ
การกำหนดจิต หมายถึง อะไรหรือขอรับ หมายถึง การคิดหรือระลึกนึกถึง สิ่งใดสิ่งหนึ่งใช่ไหม
การปฏิบัติสมาธิ หรือนั่งสมาธิ ก็ควรกำหนดจิตหรือจะเรียกว่า การเอาใจเข้าไปผูกอยู่ หรือการเอาใจจดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เพื่อให้เกิดสมาธิ เมื่อเพ่งปวดหัว ก็เลิกเพ่งไม่ต้องเพ่งขอรับ หลับตาก็ได้ขอรับ

 

[๔๕๘] ดูกรอนุรุทธ เรานั้นผู้ไม่ประมาท ฯลฯ ดูกรอนุรุทธ เรานั้นได้มีความรู้ ดังนี้ว่า
ความเพียรที่ปรารภเกินไปแล เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็ความเพียรที่ปรารภเกินไปเป็นเหตุ สมาธิ
ของเราจึงเคลื่อน เมื่อสมาธิเคลื่อนแล้ว แสงสว่างและการเห็นรูปจึงหายไปได้ ดูกรอนุรุทธ
เปรียบเหมือนบุรุษเอามือทั้ง ๒ จับนกคุ่มไว้แน่น นกคุ่มนั้นต้องถึงความตายในมือนั้นเอง ฉันใด
ดูกรอนุรุทธ ฉันนั้นเหมือนกันแล ความเพียรที่ปรารภเกินไปแล เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็แล
ความเพียร ที่ปรารภเกินไปเป็นเหตุ สมาธิของเราจึงเคลื่อน เมื่อสมาธิเคลื่อนแล้ว แสงสว่าง
และการเห็นรูปจึงหายไปได้ เราจักทำให้ไม่เกิดวิจิกิจฉา อมนสิการ ถีนมิทธะ ความหวาดเสียว
ความตื่นเต้น ความชั่วหยาบ และความเพียรที่ปรารภเกินไปขึ้นแก่เราได้อีก ฯ

[๔๕๙] ดูกรอนุรุทธ เรานั้นผู้ไม่ประมาท ฯลฯ ดูกรอนุรุทธ เรานั้นได้มีความรู้ ดังนี้ว่า
ความเพียรที่ย่อหย่อนเกินไปแล เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็ความเพียรที่ย่อหย่อนเกินไปเป็นเหตุ
สมาธิของเราจึงเคลื่อน เมื่อสมาธิเคลื่อนแล้วแสงสว่างและการเห็นรูปจึงหายไปได้ ดูกรอนุรุทธ
เปรียบเหมือนบุรุษจับนกคุ่มหลวมๆ นกคุ่มนั้นต้องบินไปจากมือเขาได้ ฉันใด ดูกรอนุรุทธ
ฉันนั้นเหมือน กันแลความเพียรที่ย่อหย่อนเกินไปแล เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็ความเพียรที่ย่อหย่อน
เกินไปเป็นเหตุ สมาธิของเราจึงเคลื่อน เมื่อสมาธิเคลื่อนแล้ว แสงสว่างและ การเห็นรูปจึง
หายไปได้ เราจักทำให้ไม่เกิดวิจิกิจฉา อมนสิการ ถีนมิทธะ ความหวาดเสียว ความตื่นเต้น
ความชั่วหยาบ ความเพียรที่ปรารภเกินไป และความเพียรที่ย่อหย่อนเกินไปขึ้นแก่เราได้อีก ฯ

พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๔
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๖ มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์
หน้าที่ ๒๓๕/๔๑๓ ข้อที่ ๔๕๘ - ๔๕๙


พ. ดูกรโสณะ เธอจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน ก็สมัยใดสายพิณของเธอตึงเกิน
ไป สมัยนั้น พิณของเธอย่อมมีเสียงไพเราะหรือ ย่อมควรแก่การใช้หรือไม่ ฯ
ส. ไม่เป็นเช่นนั้น พระเจ้าข้า ฯ
พ. ดูกรโสณะ เธอจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน สมัยใดสายพิณของเธอหย่อนเกิน
ไป สมัยนั้น พิณของเธอย่อมมีเสียงไพเราะ หรือย่อมควรแก่การใช้หรือไม่ ฯ
ส. ไม่เป็นเช่นนั้น พระเจ้าข้า ฯ
พ. ดูกรโสณะ ก็สมัยใด สายพิณของเธอไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป ตั้งอยู่
ในขนาดกลาง สมัยนั้น พิณของเธอย่อมมีเสียงไพเราะ หรือย่อมควรแก่การใช้หรือไม่ ฯ
ส. อย่างนั้น พระเจ้าข้า ฯ
พ. ดูกรโสณะ ฉันนั้นเหมือนกันแล ความเพียรที่ปรารภมากเกินไปย่อมเป็นไป
เพื่อความฟุ้งซ่าน ความเพียรที่หย่อนเกินไป ย่อมเป็นไปเพื่อความเกียจคร้าน ดูกรโสณะ
เพราะเหตุนั้นแหละ เธอจงตั้งความเพียรให้สม่ำเสมอจงตั้งอินทรีย์ให้สม่ำเสมอ และจงถือ
นิมิตในความสม่ำเสมอนั้น

พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๒๒
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๔ อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต
หน้าที่ ๓๔๐/๔๐๗ ข้อที่ ๓๒๖

ปฏิปัตติวรรคที่ ๔
ปฏิปัตติสูตร
ว่าด้วยมิจฉาปฏิบัติ-สัมมาปฏิบัติ

[๘๙] สาวัตถีนิทาน. ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงมิจฉาปฏิบัติ และสัมมาปฏิบัติ
แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟังเรื่องนั้น.
[๙๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็มิจฉาปฏิบัติเป็นไฉน? คือ ความเห็นผิด ฯลฯ ความ
ตั้งใจผิด นี้เรียกว่า มิจฉาปฏิบัติ.
[๙๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาปฏิบัติเป็นไฉน? คือ ความเห็นชอบ ฯลฯ ความ
ตั้งใจชอบ นี้เรียกว่า สัมมาปฏิบัติ.
จบ สูตรที่ ๑
พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๑๙
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๑ สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค
หน้าที่ ๒๒/๔๖๙ ข้อที่ ๘๙ - ๙๑

 

อาจเป็นเพราะศีลผมกระพร่องกระแพร่งมั้งครับเลยอายสบตาหลวงพ่อ
แต่พอถอยจิตออกห่างนิดหน่อยแล้วแพ่งที่ท้องหลวงพ่อแล้วรู้สึกเบาสบายไม่ปวดตาที่3เลยครับนั่งได้เป็นชั่วโมง2ชั่วดมงเลยครับและก็เพ่งพระธาตุไว้ที่ท้องสบายมากจนไม่อยากถอนจากสมาธิเลยครับ

 

คุณอาจวางใจของคุณไม่ตรงกับอารมย์ ที่ต้องการจะฝึก การฝึกกสิน ต้องมองแค่เห็นแล้วจำภาพให้ติดตาในคุณ เมื่อภาพที่เรา ดูอยู่เลือนไปจากใจ ก้ควร ลืมตาดูใหม่ แล้วหลับตา ภาวนาด้วย จำภาพด้วย ทางที่ดี ควานำภาพ พระพุทธเจ้า ปางใดปางหนึ่ง มาเป็นกสินดีกว่าจะจำง่าย ควรจับลมหายใจด้วย เข้าออกยาวสั้นก็ว่าไป หรือ ๓ ฐานก็ได้ หายใจเข้าพุท หายใจออกโธ และจำภาพพระพุทธองด้วยครับ ก็ทำแบบนี้ไปเรื่อยๆจนติดตาติดใจคุณ จนเห็นภาพพระได้จัดเจนแจ่มใสเมื่อใด


ก็นึกถึงภาพพระให้อยู่ใน อกก็ได้ บนหัวก็ได้ คุมกายทั้งหมดก็ได้ครับ ตามใจคุณ หมายถึงทำถึงนะครับ ยิ่งทำให้เป็นประกายพลึก ดังแก้วใส หรือเพชร ยิ่งดีครับ ถ้าทำแบบนี้ยังปวดหัว หรือบางคนปวด หน้าผาก ตึงสมอง ควรกำหนด ลม ๓ ฐาน อยู่ที่ อกกับ ท้อง จะหายปวดและตึงครับ ผมใช้ได้ผลมาแล้วครับ การกำหนดจิต ตึงเกินไป และอยากได้ ไม่ตรงประสงค์ หรือเพ่ง นอกครูเกินไป มันก็เกิดโทษได้ ครับ ผมเป็นครับ ทั้งหน้าผากและหัว การวางใจ และเพ่งสำคัญมากครับถ้าเวลาปวด ควรกำหนดจิตอยู่ที่ เหนือสดือ และ หน้าอกจะหายครับลองดู

บางคน จ้องพระอาทิตย์ จนตาเกือบบอด เพราะมันเกินครุ อาจเป็นโรคบ้าได้ ผมก็เคยเป็นครับ ทำอะไรควรพอดีครับ แค่มองแป๊บเดียวแล้วจำภาพ ไม่ใช่จ้องเอาเป็นเอาตาย มันไม่ใช่หนทางครับผมแค่นี้แหละครับ ใช้ปัญญาเอาครับ

 

บังคับ กดข่ม จิตมากเกินไป
มองดูให้สบาย ๆ จำได้แล้วก็หลับตา
ให้จิตของเราเพียงแค่ รับรู้ เห็น จำได้ก็น่าจะพอแล้ว

 

จริตคนเราต่างกัน คุณทำแบบไหนแล้วสบายใจ เข้าถึงสมาธิง่ายและเร็ว ผมว่าน่าจะใช้แบบนั้นนะครับ อย่าไปสนใจอดีต คิดว่าขณะนี้คุณอาราธนาศีลบริสุทธิ์แล้วก่อนนั่ง ถ้าเพ่งที่ท้องแล้วอารมฌ์ใจเป็นสุข ให้ทำแบบนั้นต่อไป ทำสบายๆเหมือนนั่งเล่น อย่าไปเพ่งให้เครียดจนปวดหัว ถ้าเพ่งแล้วปวดหัวให้เลิกเพ่งครับ เครียดเกินไปแล้วจะทำให้เป็นโรคบ้าโรคประสาทได้ ให้จับวิปัสสนาญาณควบคู่ก่อนนั่ง ใคร่ครวญถึงความไม่เที่ยงของสังขาร ของมนุษย์ ของโลก ถ้าไปยึดติดจะเกิดความทุกข์ เพราะสิ่งทั้งหลายสุดท้ายแล้วไม่เหลืออะไร การจับวิปัสสนาญาณจะทำให้จิตเราฉลาดแหลมคม มีปัญญาที่จะแก้ไขปัญหาได้ทุกๆเรื่องครับ การทำสมาธิให้ทำเหมือนกับการนั่งเล่นแบบสบายๆ เปรียบเทียบได้กับเวลาที่คุณไปเที่ยวหรือตื่นนอนใหม่ๆหรือนั่งเฉยๆแล้วมีอารมณ์เบิกบานใจปลอดโปร่งใจ ซึ่งพระมักจะสอนว่าทำจริงเป็นเล่น ทำเล่นเป็นจริง ให้ทำตามอารมณ์จิตที่เป็นสุข ถ้าต้องเข้าสังคมอยู่กับทางโลกก็ให้เข้ากับทางโลกได้ หลงลืมปล่อยอารมณ์ไปกับทางโลกบ้างก็ไม่เป็นไร นึกได้ก็ดึงกลับเข้ามาใหม่ ดีกว่าไม่ทำเลย ค่อยๆสะสมเหมือนหยดน้ำลงในแก้วในขันในโอ่ง พอเต็มแล้วก็จะถึงจุดมุ่งหมายที่จะนำไปใช้ เจริญในธรรมครับ

 

นึกหน้าพ่อหน้าแม่หรือหน้าแฟน
นึกยังไงก็ใช้อารมณ์นั้นนั่นแหละ